Bu makalemizde merkez bankası nedir, görevleri nedir gibi soruları merak eden okuyucularımız için detayları yakından analiz edeceğiz. Ülke ekonomilerini analiz ettiğimiz zaman özellikle birkaç senelik dilim içerisinde merkezi yönetim ön plana çıkıyor. Normal şartlarda dünya genelinde ki ülkelere bakıp standartları incelediğimiz zaman parasal anlamda Merkez Bankası bağımsızdır. Ancak ülkemizde insanların inanışlarına göre bunun da devlet tarafından kontrol altında olduğu söylenir. Merkez Bankası, bir ülkenin en önemli yapı sistemlerinden birisidir ve bu makalemizde elimizden geldiğince bu konu hakkında sizlere bilgiler sunma yoluna gideceğiz.
Merkez Bankası Nedir?
Merkez Bankası, bir ülkenin tüm para piyasalarının kontrolü, denetimi ve yönetiminden sorumlu olan merkezi sistemi olarak dikkatleri çeker.
Merkez Bankası kuruluşu, dünyanın tüm ülkelerinde en ciddi şekilde önemsenen ve her ülkesinde bulunan yapıları arasında kendisini net şekilde gösterir. Türkiye’de de aynı şekilde para piyasalarının ve menkul kıymetler ortamının tamamının yönetimine çok büyük önem arz eden bir yapı taşı olarak da kendisini net şekilde gösterir. Merkez Bankası, resmi olarak incelendiği zaman normal şartlarda bağımsız olması gereken bir kuruluştur. Nitekim resmi ve yasal anlamda da bağımsız olarak yönetildiği gerçeği kendisini net şekilde göstermiştir. Merkez bankasının görev ve yetkileri ile alakalı olarak insanların ciddi anlamda merak ettiği seçenekler söz konusudur. Bu anlamda elimizden geldiğince sizleri bilgilendirme yoluna gideceğiz.
Merkez Bankası Görevleri Nelerdir?
Merkez bankasının görev ve yetkileri 2020 yılında önceki senelere nazaran kıyaslama yaptığımızda çok ciddi anlamda büyük önem arz ediyor. Ekonomi piyasaları, bir ülkenin varlığı ile alakalı olarak en geniş kapsamlı detayları içeren seçenekler arasında kendisini net bir şekilde gösterir. Merkez Bankası, bağımsız bir kuruluş olarak dünya genelindeki ülkelerin para ve menkul kıymetler piyasalarını en ince ayrıntısına kadar takip etmek zorundadır. Borsa İstanbul’da ki işlemler çoğunluğunu az çok bilirsiniz. Merkez Bankası bünyesinde ki para uzmanları bu işlemlerin toplamından daha fazla işlem yapar.
Merkez bankası, bir ülke içerisinde ki bankalar da dahil olmak üzere her türlü konuyu değerlendirir, denetler ve bununla alakalı olarak kararlar alabilir. Faiz unsurları da yine tek başına yönetime bağlı değildir. Merkez bankasının görev ve yetkileri ile alakalı olarak genel geçer maddeleri daha yakından inceleyecek ve bilgi sahibi olacak olursak;
- Merkez Bankası, öncelikle Türk Lirası değerini korumak, değerlenmesini sağlamak ve uluslararası para piyasalarındaki yerinin tamamı ile yönetimini sağlamaktır.
- Merkez Bankası, aynı zamanda döviz kuru rejimleri ile alakalı olarak dış piyasalar ve ülkemiz piyasalarında ki genel geçer kuralların tamamını belirler ve yönetimini sağlar.
- Fiyat istikrarı bir ülke için en önemli unsurdur. ENFLASYON olarak tabir ettiğimiz bu sistemin kontrol altına alınması için somut adımların atılması açısından en büyük kararlar burada alınır.
- Faiz oranları konusunda genel kararlar yine Merkez Bankası tarafından alınır. Bankaların uyguladığı azami faiz oranlarının tamamı yine Merkez Bankası tarafından belirlenerek uygulama altına alınır.
- Merkez Bankası, tamamen gizli olarak kendisini gösteren üretimhanelerde para basma yetkisine sahiptir. Yalnızca yerli para basma yetkisine sahip olan Merkez Bankası, ihraç etme imtiyazına da sahip olan bir şirkettir.
- Merkez Bankası Başkanı, günümüz yasal düzenlemelerinin değişmesi ile birlikte Türkiye Cumhuriyeti Başkanı tarafından yapılmaktadır.
- Merkez Bankası, ayrıca menkul kıymet ürünlerinin tamamının da değer yönetimini kontrol altında bulundurur. Para piyasalarında ki etkinlikler açısından da borsa üzerinde bir yönetim ya da müdahale yetkisine ayrıca sahiptir.
Merkez Bankası, yapısal olarak bağımsız bir kuruluş olsa da aynı zamanda devlete bağlı olarak bir kurumdur. Günümüzde yönetim rejimimizin değişmesi ile birlikte Merkez Bankası tüzüğü ile alakalı olarak da yenilikler meydana gelmiştir.