Kadın işçilerin doğum sonrasında bebeklerini emzirme ihtiyaçları bulunmaktadır. Bebeğin sağlıklı gelişimi için önemli olan bu dönemde annenin bebeğini emzirebilmesi için kanunla belirlenen süreye süt izni, doğum sonrası kullanılan izne ise analık izni denmektedir. İş hukukuna göre süt izni: “4857 Sayılı İş Kanunu madde 74/6 Fıkra hükmünde ve 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun 30’uncu maddesine dayanılarak hazırlanan Gebe ve Emerin Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik 2 Madde 4 ve Madde 10” hükmünde düzenlenmiştir.
Süt İzni Nasıl Kullanılır
Doğum yapan kadın işçilerin doğumdan önce 8 hafta doğumdan sonra yine 8 hafta olmak üzere toplamda 16 haftalık süt izni bulunmaktadır. Çoğul doğum varsa bu süre toplamda 18 haftadır. Doğum öncesi 8 haftalık izni doğum sonrasına aktarmak mümkündür. Kadın işçinin heyet tarafından verilen anne adayının sağlığının çalışmaya uygun olduğunu ve gebeliğin sorunsuz devam ettiğini bildiren çalışabilir rapora getirmesi şartı ile izninin bir kısmını doğum sonrasına aktarma şansı bulunmaktadır. Erken doğumlarda doğum öncesi kullanılmayan izin hakkı doğumdan sonra kullanılabilmektedir. Beklenenden geç gerçekleşen doğum halinde fazladan kullanılmış izin analık izninden düşülmemektedir. Doğum izni yani analık izni bittikten sonra asıl süt izni başlamaktadır. Süt izni kullanma süresi doğumun ilk altı ayında 3 saat, sonraki altı aylık dönem için 1 buçuk saat olmak üzere toplamda 1 sene boyuncu süt izni yani emzirme izni kullanma hakkı bulunmaktadır.
Süt İzni Kullanım Zamanı
Süt izni kullanım süresinin mevzuatla belirlenmesi anne için büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu mevzuata göre anne günün hangi saati isterse süt iznini kullanma hakkı vardır. Tabi bu hak ilk altı ay 3 saat, sonraki 6 ay için 1 buçuk saat olmak şartıyla. Annenin gün içerisinde kullanmadığı süt iznini başka gün kullanması veya birden fazla güne ait süt iznini birleştirerek kullanması mümkün değildir. Süt iznini anneden başka bir kişinin kullanma hakkı yoktur. Ancak doğumda veya doğumdan sonra analık izni sırasında annenin ölümü halinde, istediği taktirde memur olan babaya, anneye tanın izin hakkı verilmektedir.
Süt İzni Sonrası Ücretsiz İzin Kullanan Kadın İşçinin Süt İzni Hakkı
2020 kadınlara tanınan süt iznine göre, doğum yapan kadının doğumun ardından başlayan süt izni 12 ay sonra sona ermekteyken, ücretsiz izin hakkı süt izni bitiminden itibaren başlayarak 24 ay olmaktadır. Bu iki iznin aynı zamanda kullanılması mevzuat tarafından engellenmiştir. Buna göre:
- Süt izni içerisinde iken ücretsiz izin alındığı taktirde, ücretsiz izinli olduğu dönemde süt izninden yararlanma olanağı bulunmamaktadır.
- Doğumun hemen ardından kesintisiz olarak en az 12 ay ücretsiz izin kullanması durumunda, süt izni hakkını kullanmamış olacaktır.
Annelere Yarı Zamanlı Çalışma Hakkı
Torba yasa ile getirilen düzenleme ile doğum izninde değişiklikler yapıldı. Yasalaşan tasarıya göre memur annelere yarı zamanlı çalışma hakkı getirildi. Buna göre doğum yapan kadın memur, analık izninin bitiminden sonra birinci doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay ve üçüncü doğumda 6 aylık dönemde günlük çalışma saatinin yarısı kadar çalışma kolaylığı getirilmiştir.
Kadın çalışanın yarım zamanlı çalışabilmesi için:
- Doğumdan önceki 3 yıl içinde en az 600 günlük primi ödemiş olması,
- Haftalık çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışması,
- Analık izni bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde iş kurumuna müracaat etmesi gerekmektedir.
2018 Çalışan Annenin Süt İzni Hakları
- SGK kapsamındaki memur annenin doğum izni süresi boyunca maaşı çalıştığı kurum tarafından ödenir.
- Kurum tarafından izinli annenin maaşı kesilemez ve SGK tarafından ayrıca ek ödeme yapılmaz.
- SSK kapsamında çalışan annenin izinli olduğu dönemde maaşını çalıştığı şirket tarafından ödenmez, Sosyal Güvenlik Kurumu Tarafından ödenir (Analık Ödemesi olarak ödenir).
- Memur anneye doğum için bir defaya mahsus olmak üzere çocuk yardımı ödenir. Bu yardım: Birinci çocuk için 300 TL., ikinci çocuk için 400 TL. üçüncü ve sonrası çocuklar için 600 TL. olarak ödeme yapılır.
- SSK kapsamında çalışan anneye de aynı tutarlarda ödeme yapılır. Bunun dışında işçi olarak çalışan anneye ortalama 130 TL. emzirme yardımı ödenir. Bu yardım memur anneye ödenmez.
Kadın Çalışanların Doğum Sonrası İzin Hakları
- Analık izni, süt izni, ücretsiz iznin kullanımından sonra yarı zamanlı çalışma hakkı da bulunmaktadır.
- Kadın çalışanın eşi de çalışıyor ise analık izninin bitim tarihinden itibaren çocuğun ilkokul çağına gelene kadar yarı zamanlı çalışma hakkı bulunmaktadır.
4C kapsamında çalışan kadının süt izin hakları ise:
- Analık izni ve süt izninden sonra yarı zamanlı çalışma hakkı bulunmaktadır. 3 yıl içinde en az 600 günlük sigorta primi bulunuyorsa, İŞKUR’dan yarı zamanlı çalışma ödeneği alma hakkı bulunmaktadır. Engelli çocuğu olan işçiler için bu süre bir yıla çıkarılabilmektedir.
- Yine kadın işçinin eşi de çalışıyor ise, çocuk ilkokul çağına gelene kadar annenin yarı zamanlı çalışma hakkı bulunmaktadır.